افت تحصیلی یعنی چه ؟
شرایطی که طی آن دانش آموز, دچار ضعف در نتایج و یا ضعف در یادگیری می شود را می توان به صورت یک مفهوم کلی به نام افت تحصیلی تعریف کرد. این اتفاق می تواند پدیده ای گذرا و یا مداوم باشد. گاهی پیش می آید که به طور طبیعی دانش آموزان دچار افت تحصیلی می شوند و این معمولا در ورود دانش آموزان به مقاطع بالاتر دیده می شود و عموما جای نگرانی ندارد و در گذر زمان به تدریج برطرف می شود.
یا مثلا زمانی که دانش آموز به سال بالاتر وارد شده و با یک کتاب و درس جدید مواجه می شود گاهی این افت در نتایج دیده می شود؛ اما این یک پدیده عمومی نیست و معمولا دانش آموزان کتاب های جدید را سریع تر می پذیرند و با آن ها کنار می آیند. به طور کلی باید گفت که باید به هنگام مواجه شدن دانش آموز با شرایط جدید منتظر افت تحصیلی او بود؛ اما اگر در غیر این زمان ها وقفه در یادگیری و یا گرفتن نتایج ضعیف مشاهده شود باید به به دلایل آن پرداخت تا بتوان دانش آموز را کمک کرد.
عوامل ایجاد کننده افت تحصیلی :
در فرآیند افت تحصیلی عوامل متعددی درونی و بیرونی دخیل اند؛ عوامل درونی مربوط به جسم دانش آموزان است؛ بدن انسان ها در سن بلوغ دچار انواع حالت های ناپایدار روحی می شود که اکثر آن ها مربوط به هورمون هایی است که در بدن شخص ترشح می شود. برای مثال در نوجوانانی که در سن بلوغ به سر می برند, معمولا زودرنج شدن و احساساتی شدن بیشتر مشاهده می شود و این کاملا یک پدیده طبیعی است که با گذر زمان به تدریج از بین می رود.
دسته دیگر عوامل, عوامل بیرونی هستند که شخص در محیطش مشاهده می کند؛ این عوامل می تواند مربوط به محیط درون خانواده و یا مربوط به بیرون از خانواده باشد. برای مثال دانش آموزی که در یک خانواده ناسالم زندگی می کند نسبت به دانش آموزی که در یک خانواده سالم زندگی می کند با احتمال و شدت بیشتری دچار ضعف تحصیلی می شود. لازم است برای از بین بردن اثر این عوامل ابتدا با برخی از آن ها بیشتر آشنا شویم؛ دسته اول عوامل درونی :
مزاج و سرشت : در مواجه با درس و مدرسه دانش آموزان به سه دسته آسان, معمولی و دشوار دسته بندی می شوند؛ برخی از دانش آموزان به طور طبیعی با درس خواندن به سختی کنار می آیند و بیشتر به کار های عملی علاقه دارند. این دسته با افزایش سن نسبت به دیگر دانش آموزان بیشتر دچار افت تحصیلی می شوند.
هوش استدلالی (IQ) : به طور معمول دانش آموزان با هوش استدلالی بالاتر راحت تر مفهوم دروس را متوجه شده و این دانش آموزان با هوش پایین تر هستند که با فهم دروس مشکل داشته و گاهی دچار افت تحصیلی می شوند.
بیماری های ذهنی و زمینه ای : وجود برخی بیماری های ذهنی و یا زمینه ای باعث می شود تا برخی دانش آموزان نسبت به دیگران, بیشتر در معرض افت تحصیلی قرار گیرند.
در مورد عوامل درونی به طور قطع نمی توان کاری کرد و فقط با برخی فعالیت های کمکی می توان اثرات این پدیده ها را کاهش داد؛ در مورد این مشکلات می توان با یک مشاور تحصیلی و در موارد خاص با یک روانشناس بالینی صحبت کرد.
دسته دیگر عوامل بیرونی هستند که فرد به طور مستقیم در آن ها دخالتی ندارد ولی از آن ها اثر می پذیرد. به برخی از مهمترین این عوامل می پردازیم تا بهتر بتوانیم درباره راهکار هایی برای رفع آن ها صحبت کنیم:
خانواده ناسالم : این که یک دانش آموز در خانواده دچار مشکلات اخلاقی و یا مشکلات خانوادگی نتواند نتایج مناسبی به دست آورد کاملا طبیعی است. دو دانش آموز که یکی در خانواده سالم و دیگری در یک خانواده دچار اختلافات زناشویی زندگی می کنند به طور قطع در نتایجی که می گیرند تفاوت خواهند داشت.
فرهنگ خانوادگی و محلی : برخی از خانواده ها پر از رتبه های علمی ممتاز و مشاغل عالی رتبه هستند در حالی که خانواده های دیگری وجود دارند که عموما تحصیل کرده نبوده و مشاغل حساسی ندارند. در چنین خانواده هایی احتمال افت تحصیلی دانش آموزان متفاوت است.
یا به طور عمومی احتمال افت تحصیلی در دانش آموزانی که در محله های حاشیه ای شهر زندگی می کنند نسبت به سایر دانش آموزان بیشتر است؛ البته نباید از این نکته غافل بود که خود دانش آموز کلیدی ترین نقش را دارد, چه بسیار افراد نخبه ای که از بد ترین نقاط حاشیه شهر ها آمده و مناصب بالایی را هم به دست آورده اند؛ اما به طور کلی محل زندگی دانش آموز در افت تحصیلی او موثر است.
معلمان و محیط مدرسه : متاسفانه در کشور ما دانش آموزان به دو دسته سمپاد و غیر سمپادی دسته بندی شده اند و این باعث شده تا تقریبا همه دانش آموزان ممتاز یک شهر در یک مدرسه خاص تحصیل کنند و این یعنی امکانات تحصیلی بهتری برایشان فراهم بوده و محیط بهتری برای پیشرفت تحصیلی در اختیار دارند.
در مورد عوامل بیرونی, دانش آموز تقریبا نمی تواند نقش موثری داشته باشد و این خانواده است که باید برای رفع موانع تلاش کند و دانش آموز را به مدرسه بهتری برده و یا شرایط را برای تحصیل بهتر او فراهم کنند. برخی فعالیت ها را می توان برای کاهش اثرات بیرونی و درونی انجام داد تا جلوی افت تحصیلی دانش آموز را گرفت و یا اثرات آن را کاهش داد.
راهکار هایی برای کاهش احتمال افت تحصیلی :
اولین کاری که می توان برای دانش آموز انجام داد این است که با او همراهی کرده و شرایطش را درک کنید؛ اینکه با ورود دانش آموز به مقاطع بالاتر و مواجهه با دروس جدید, نتایج او دچار افت شود امری طبیعی بوده و نباید بر او سخت گرفت.
در قدم بعدی باید با دانش آموز همراه شده و به دنیای او وارد شد. متاسفانه امروزه به دلیل مشغله های فراوانی که برای خانواده ها وجود دارد, رسیدن به فرزندان به شدت کاهش پیدا کرده و والدین مثل گذشته برای فرزندان خود وقت نمی گذارند. برای اینکه بتوان با مشکلات فرزندمان آشنا شد و به او در رفع آن ها کمک کرد نیاز دارد تا اولا با دنیای او آشنا شد و به مشکلاتش پی برد. بنابراین لازم است خانواده ها روزانه زمانی را به فرزندانشان اختصاص دهند و با او در مورد مسائل مختلف گفتگو کنند.
پس از این که خانواده ها به مشکلات فرزند خود آگاهی یافتند لازم است تا برای رفع این مشکلات با یک مشاور امین صحبت کنند؛ رفتار خودسرانه و بدون آگاهی با دانش آموز باعث می شود تا گاهی اوقات به جای اینکه فرد به سطح بهتری از بهبودی دست یابد دچار مشکلات شدید تری شود. بهترین راهکار این است که به جای رفتار خودسرانه, با یک مشاور دیدار کرده و کمک گرفت.
از مشاوران تحصیلی کمک بگیرید. گاهی مشکلاتی که باعث افت تحصیلی دانش آموز شده مربوط به شرایطی است که دانش آموز در محیط مدرسه و خارج از خانه با آن روبرو است؛ بنابراین می توان با مشاور مدرسه برای آگاهی بیشتر از شرایط دانش آموز صحبت کرد.
موسسه پارس آموزان با داشتن معلمین و مشاورین مجرب می تواند به شما کمک کند تا بدون نگرانی با افت تحصیلی فرزند خود مواجه شده و آن را به راحتی رفع کنید.